Η Αρχαία Ελεύθερνα είναι ένα μικρό χωριό με 60 περίπου κατοίκους, χτισμένο πάνω σε ένα ψηλό και μεγαλόπρεπο λόφο, όπου βρισκόταν η ομώνυμη αρχαία πόλη. Απέχει από το Ρέθυμνο 29 χιλιόμετρα , από το Πέραμα 10 χιλιόμετρα και από τις Μαργαρίτες 5 χιλιόμετρα. Μέχρι το 1998 λεγόταν Πρινές , προφανώς από τους τεράστιους αυτοφυείς πρίνους που δεσπόζουν στο ημιορεινό τοπίο. Μετονομάσθηκε όταν διαπιστώθηκε από τα εντυπωσιακά ευρήματα των ανασκαφών που συνεχίζονται κάθε καλοκαίρι, το πόσο σημαντική αρχαιολογική περιοχή είναι.
Λόγω της ύπαρξης των αρχαιολογικών χώρων, έχουν επιβληθεί εδώ και μερικές δεκαετίες αυστηροί περιορισμοί δόμησης και απαγόρευση διάνοιξης
αγροτικών δρόμων και χρήσης βαρέων μηχανημάτων για διαμόρφωση των χωραφιών. Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσμός μειώθηκε πιο πολύ
απ' όσο γενικά στα χωριά της Κρήτης.
Όμως, αυτοί οι περιορισμοί είχαν και σαν πολύ θετική συνέπεια, ότι διατηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτη η φύση και η ομορφιά του τοπίου και του χωριού .
Όσοι κάτοικοι ξενιτεύτηκαν (κυρίως στην Αθήνα), αγαπούν το χωριό τους, διατηρούν τα σπίτια τους και έρχονται τους καλοκαιρινούς μήνες, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει εικόνα εγκατάλειψης, όπως σε κάποια άλλα χωριά της Κρήτης. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος είναι δραστήριος και πρόσφατα (2006) το χωριό κέρδισε το πρώτο βραβείο της Νομαχίας Ρεθύμνης για το πιο καθαρό-φροντισμένο χωριό του νομού.
Οι σημερινοί κάτοικοι, ευγενικοί, φιλόξενοι και πρόθυμοι, όποιο και αν είναι το κύριο επάγγελμά τους δεν εγκατέλειψαν τις παραδοσιακές γεωργοκτηνοτροφικές τους ασχολίες: κυρίως ελιές, αλλά και αμπέλια, αιγοπρόβατα ("άλλη γεύση" εξ αιτίας των αρωματικών φυτών και της ποικιλίας των ειδών της άγριας χλωρίδας), λίγα μελίσσια και κάποια κηπευτικά και οπωροφόρα δέντρα για το σπίτι.
δείτε περισσότερες Φωτογραφίες
